GERİ DÖN

Ders Öğretim Planı

Dersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS
MRE728 TARİHİ YAPILARDA MALZEME SORUNLARI Seçmeli Ders Grubu 2 3 3,00

Dersin Seviyesi

Önlisans

Dersin Sunulduğu Dil

Türkçe

Dersin Amacı

Öğrenciye, geleneksel yapı malzemelerinde çeşitli nedenlere bağlı olarak meydana gelen yıpranma ve tahribat nedenlerini, tahribat türlerini ve mekanizmalarını kavrayabilme bilgisini kazandırılmaktır.

Dersi Veren Öğretim Görevlisi/Görevlileri

Öğr. Gör. Ertan Şehit

Öğrenme Çıktıları

1 Malzemenin yıpranma mekanizmalarını öğrenir.
2 Malzemenin bozulma sürecini hızlandıran koşulları tanır.
3 Malzemenin bozulmasına neden olan şartlara önlem almayı öğrenir.
4 Malzeme korunum yöntemlerini ayırt eder.
5 Koruyucu malzemeler hakkında bilgi sahibi olur.

Öğretim Sistemi

Birinci Öğretim

Dersin Ön Koşulu Olan Dersler

Yok

Ders İçin Önerilen Diğer Hususlar

Yok

Dersin İçeriği

Bu ders kapsamında; malzeme tahribatına ilişkin doğada karşılaşılan örnekler, malzeme-çevre arasındaki etkileşim, geleneksel malzemede bozulma mekanizmaları, mekanik etkilere bağlı bozulmalar, kimyasal ve fiziko-kimyasal etkilere bağlı bozulmalar, su etkilerine bağlı bozulmalar, tuz ve atmosfer etkilerine bağlı bozulmalar, biyolojik ve mikrobiyolojik bozulmalar, ısısal etkilere bağlı bozulmalar, eski eserlerde malzeme tahribi ve korunumu, taş malzeme tahribatı ve korunumu, harç ve beton malzeme tahribatı ve korunumu, pişmiş toprak esaslı malzemede tahribat ve korunum, ahşap malzeme tahribatı ve korunumu, metal malzeme tahribatı ve korunumu konularına yer verilmektedir.

Haftalık Ayrıntılı Ders İçeriği

Hafta Konular (Teorik) Öğretim Yöntem ve Teknikleri Ön Hazırlık
1 Malzemede tahribat ve yıpranma olgusuna giriş yapılarak, yapı malzemelerinde yıpranma ve bozulma sürecinde etkili olan faktörler, yapısal ve çevresel etkenler açıklanacaktır. Anlatım Yöntemi, Soru - Cevap Tekniği Kaynak kitaplardan ders hakkında bilgi edinilmesi.
2 Malzeme tahribatına ilişkin olarak doğada karşılaşılan örnekler üzerinde durulacak ve bu kapsamda malzeme tahribatında Malzeme/Ortam/Zaman üçlemesinin yıpranma olgusundaki belirleyici etkisi irdelenecektir. Ayrıca malzemede yıpranma ve bozulma tiplerinin genel bir sınıflandırması yapılarak, tahribata neden olan bu etkenler hakkında öğrenciye genel bilgiler verilecektir. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
3 Malzemede yıpranma nedeni olarak Mekanik Etkilere bağlı bozulmalar üzerinde durulacaktır. Bu kapsamda, tarihi yapılarda taşıyıcı ve yardımcı elemanlarda basınç çekme, yorulma, aşınma etkisi, düşey ve yatay kuvvetler sonucunda ortaya çıkan mekanik ve teknolojik malzeme sorunları örneklerle açıklanacaktır. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
4 Mekanik etkilere bağlı bozulma tipleri konusuna devam edilecektir. Bu kapsamda, yapılarda zemin oturmaları ve oturma sonucu ortaya çıkan hasarlar, oturma tipleri, zemin oturmalarına bağlı olarak ortaya çıkan mimari, yapısal ve işlevsel hasar tipleri ifade edilecektir. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
5 Mekanik etkilere bağlı bozulma tipleri konusuna devam edilecektir. Bu kapsamda, yapılarda zemin oturmaları ve oturma sonucu ortaya çıkan hasarlar, oturma tipleri, zemin oturmalarına bağlı olarak ortaya çıkan mimari, yapısal ve işlevsel hasar tipleri ifade edilecektir. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
6 Mekanik etkilere bağlı bozulma tipleri konusuna devam edilecektir. Bu derste mekanik etkilerden kaynaklanan yapısal hasar biçimlerinin belirlenmesi, ve buna bağlı olarak onarım ve güçlendirme yöntemlerinin tespit edilmesi için yapılacak çalışmalar örneklerle açıklanacaktır. Ödev Problemlerinin Tartışılması, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
7 Su ve nem etkilerine bağlı malzeme sorunları üzerinde durulacaktır. Bu kapsamda yüzeysel ıslanma ve su emme olayları, basınçlı su ve kapilarite olaylarının etkili olduğu haller ve havadaki su buharının ve hidrotermik olayların neden olduğu haller (terleme, buhar geçirimlilik, kondansasyon) ve buna bağlı malzeme tahribatı irdelenecektir. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
8 Su ve nem etkilerine bağlı malzeme sorunları üzerinde durulacaktır. Bu kapsamda yüzeysel ıslanma ve su emme olayları, basınçlı su ve kapilarite olaylarının etkili olduğu haller ve havadaki su buharının ve hidrotermik olayların neden olduğu haller (terleme, buhar geçirimlilik, kondansasyon) ve buna bağlı malzeme tahribatı irdelenecektir. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
9 Su ve nem etkilerine bağlı malzeme sorunları konusuna devam edilecektir. Bu kapsamda, suda çözünebilir tuzların malzeme üzerindeki etkileri, olası tuz kaynakları, malzeme tahribatında rol oynayan tuz çeşitleri ve bunlara karşı alınabilecek çeşitli önlemler incelenecektir. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
10 Malzeme tahribatında etkili olan fiziko kimyasal olaylar hakkında bilgiler verilecektir. Malzemede yangın etkisi, ısısal değişimlere bağlı olarak malzeme bünyesinde ortaya çıkan değişimler, ısısal deformasyonlar, malzemede güneş ve radyasyon etkisi, korozyon ve buna bağlı bozulmalar konusunda öğrenciye bilgiler aktarılacaktır. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
11 Malzeme tahribatında etkili olan fiziko kimyasal olaylar konusuna devam edilecektir. Bu derste çeşitli asit ve atmosfer etkilerine bağlı malzeme sorunları ele alınacak ve malzeme tahribatında; kükürt (S), karbon (C), klor (Cl-) ve azot (N2) içeren asit bileşiklerin malzeme üzerindeki etkileri üzerinde durulacaktır. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
12 Tahribatında rol oynayan mikro ve makro boyutta çeşitli organizmaların etkileri ele alınacaktır. Tarihi yapılarda organik kökenli bozulmalar, mikro organizmalar, türleri, taş, ahşap ve beton üzerinde mikro organizma ve bitkilerin etkileri, malzemede organizma etkilerine karşı alınabilecek önlemler konusunda öğrenciye bilgiler verilecektir. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
13 Taş, harç ve beton malzeme üzerinde malzeme tahribatında rol oynayan etkenlerin değerlendirmesi yapılacaktır. Bu kapsamda mekanik etkilerin, su ve nem etkilerinin, fiziko-kimyasal olayların ve çeşitli organizmaların belirtilmiş malzemeler üzerindeki etkileri ele alınarak tarihi yapılarda karşılaşılan örnekleri üzerinde durulacaktır. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.
14 Pişmiş toprak esaslı, ahşap ve metal malzemeler üzerinde malzeme tahribatında rol oynayan bütün bu etkenlerin bir değerlendirmesi yapılacaktır. Bu kapsamda mekanik etkilerin, su ve nem etkilerinin, fiziko-kimyasal olayların ve çeşitli organizmaların belirtilmiş malzemeler üzerindeki etkileri ele alınarak tarihi yapılarda karşılaşılan örnekleri üzerinde durulacaktır. Bireysel Çalışma Yöntemi, Anlatım Yöntemi Kaynak kitaplardan ilgili bölümlerin okunması.

Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar

1. Mostafavi, M., & Leatherbarrow, D. (2005). Zaman içinde mimari. Ötüken Neşriyat. Küçükkaya, A. G. (2004). Taşların bozulma nedenleri, koruma yöntemleri. Birsen Yayınevi. Gürdal, E. Anıtlarda ve yapılarda kullanılmış doğal taşların bozulmaları ve korunmaları. İTÜ Mimarlık Fakültesi. İper, N. Taşların yapısal özellikleri. ARTECH Restorasyon ve Konservasyon. Pochon, J. (n.d.). Facteurs biologiques de l’alteration des pierres. ICOMOS. Kurugöl, S. (2006). Kagir yapılarda demir malzeme korozyonu ve hasarlar. Yapı Dünyası Dergisi, (Aralık), 51-57. Kurugöl, S. (2007a). Metal malzemede biyofilm ve mikrobiyolojik korozyon. Metal Dünyası Dergisi, 167, 112-116. Kurugöl, S. (2007b). Taş temizliğinde kriterler, yöntem ve öneriler. Yapı Magazin Dergisi (Ağustos). Kurugöl, S. (2007c). Geleneksel yapılardaki taşlar, hasar ve ayrışmalar. İnşaat Dünyası Dergisi (Mart), 78-84. Eriç, M. (2002). Yapı fiziği ve malzemesi. Literatür Yayınları. Kurugöl, S. (1995). Taş malzeme korunumu ve koruyucular. MSÜ Meslek Yüksekokulu, -Koruma ve Malzeme- Bahar Semineri I (18 Mayıs), İstanbul.

Planlanan Öğrenme Aktiviteleri ve Metodları

Değerlendirme

Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri Adet Değer
Ara Sınav 1 80
Ev Ödevi 1 20
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri Adet Değer
Final Sınavı 1 100
Toplam 100
Yarıyıl (Yıl) İçi Etkinlikleri 40
Yarıyıl (Yıl) Sonu Etkinlikleri 60

Staj Durumu

Yok

İş Yükü Hesaplaması

Etkinlikler Sayısı Süresi (saat) Toplam İş Yükü (saat)
Ara Sınav 1 1 1
Final Sınavı 1 1 1
Derse Katılım 14 3 42
Soru-Yanıt 1 1 1
Ödev Problemleri için Bireysel Çalışma 5 2 10
Ara Sınav İçin Bireysel Çalışma 7 2 14
Final Sınavı içiin Bireysel Çalışma 7 2 14
Ev Ödevi 1 1 1
Toplam İş Yükü (saat) 84

Program ve Öğrenme Çıktıları İlişkisi

PÇ 1 PÇ 2 PÇ 3 PÇ 4 PÇ 5 PÇ 6 PÇ 7 PÇ 8 PÇ 9 PÇ 10 PÇ 11 PÇ 12 PÇ 13 PÇ 14 PÇ 15
ÖÇ 1 5
ÖÇ 2 5
ÖÇ 3 5
ÖÇ 4 5
ÖÇ 5 5
* Katkı Düzeyi : 1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek